Od skromnej imprezy prezentującej dokonania studentów szkół filmowych i artystycznych do wydarzenia o międzynarodowym charakterze – tak można podsumować historię festiwalu Etiuda&Anima, który w przyszłym roku będzie świętował jubileusz. Zanim jednak „stuknie” mu trzydziestka, przed nami jego 29. edycja. A w niej, jak obiecują organizatorzy, czeka nas moc niespodzianek!

Program 29. edycji oferuje miłośnikom krótkich form filmowych mnogość atrakcji: projekcje filmów, spot­kania z twórcami oraz imprezy towarzyszące. Centralnym punktem Etiudy&Animy są niezmiennie dwa tytułowe, międzynarodowe konkursy: Etiuda, na najlepszy film krótkometrażowy, w którym uczestnicy walczą o statuetki Złotego, Srebrnego i Brązowego Dinozaura, oraz Anima, czyli rywalizacja twórców ani­macji o Złote, Srebrne i Brązowe Jabberwocky. W kon­kursie 29. edycji festiwalu znalazły się filmy studen­tów i profesjonalnych twórców zrealizowane w latach 2021-2022. 

W tym roku zostaną rozdane również na­grody w trzecim konkursie – Anima PL. Wszystkie filmy walczące o wy­różnienia dostępne będą także w sieci na platformie streamingowej VOD. W tym roku w kategorii „Etiuda” na­desłano ponad 1600 filmów, ale osta­tecznie do konkursu selekcjonerzy za­kwalifikowali 25 filmów. Najwięcej pochodzi z Europy, gdzie szczególnie wyróżniają się szkoły ze Słowacji, Nie­miec oraz Polski. Młodzi twórcy często podejmują problematykę skompliko­wanych relacji, nieoczywistych wybo­rów, doświadczenia straty lub zmiany, a także zaburzeń psychicznych. Często pojawiają się również wątki ro ro­dzicielstwa, miłości, cielesności i seksualności, wy­kluczenia, wojny i opresyjności kultury patriarchatu.

Do konkursu Anima 2022 swoje filmy nadesłali uznani twórcy animacji m.in. Paul Driessen, Priit Tender, An­dreas Hykade i Ülo Pikkov, a także laureaci poprzed­nich edycji festiwalu (Špela Čadež, Marta Pajek, Jo­nathan Schwenk). Zdaniem selekcjonerów na szczególną uwagę zasługują produkcje studenckie: nazwiska ich twórców nie są jeszcze powszechnie znane, ale fakt, że filmy te stają w szranki z produk­cjami znanych i wybitnych, dowodzi wysokiej klasy talentu młodych animatorów. Ich autorzy starają się analizować poważne tematy, zadawać istotne, eg­zystencjalne pytania na temat życia i śmierci, chorób (często psychicznych), starzenia się. Krytykują po­stawy polityków, pokazują ciężkie losy mniejszości społecznych, emigrantów. Twórcy animacji wyko­rzystują coraz doskonalsze narzędzia, jakie oferują im nowe technologie. Dzięki nim mogą tworzyć cie­kawsze i bardziej złożone filmy, ale także włączać ten temat do fabuły swoich utworów, pokazując za­grożenia, jakie niosą ze sobą nowe technologie. Ostrzegają zarówno przed zapatrzeniem w smar­tfony, jak i przed obdarzaniem zbyt dużym zaufaniem mediów społecznościowych. Animacje nie pozostają obojętne na wydarzenia społeczno-polityczne. Od początku pandemii Covid 19, temat ten, podobnie jak wojna w Ukrainie, były żywo obecne w nadsyłanych filmach.

Nagrodę Specjalnego Złotego Dinozaura dla wybit­nego artysty i pedagoga otrzyma w tym roku Mariusz Wilczyński, którego głośny, pełnometrażowy film animowany „Zabij to i wyjedź z tego miasta” otwierał 27. MFF Etiuda&Anima w pandemicznym 2020 roku. Jednym z punktów programu będą pokazy etiud wyselekcjonowanych przez Wilczyńskiego, a zrealizowanych przez jego najzdolniejszych studentów (m.in. Tomka Popakula, Julii Orlik, Renata Gąsiorowska).

Sekcja o urokliwym tytule „Animacja to filmowa poezja” oferuje krótkometrażowe animacje szczególnie cenione przez włoskiego historyka filmu Giannalberto Bendazziego w wyborze Andrei Martignoniego oraz Fundacji Bendazziego. Pokazom towarzyszyć będzie spotkanie z Andreą Martignonim, poświęcone pamięci Bendazziego.

Prezentacje innych festiwali i wybranych szkół europejskich oferowane są w stałym cyklu „Europa w filmie animowanym”. Przyjrzymy się filmom wybranym przez sieć festiwali animacji CEE Animation Festival Network, do której należą festiwale ze Słowacji, Czech, Słowenii, Chorwacji oraz Rumuni.

Największą dotychczas retrospektywa dzieł zrealizowanych w National Film Board of Canada, to gratka nie tylko dla miłośni­ków kreski z Kraju Klonowego Liścia. W programie sekcji „National Film Board of Canada prezentuje” znajdzie się pięć, podzielonych tematycznie, zestawów ani­macji najsłynniejszej na świecie firmy, rea­lizującej artystyczne filmy krótkometra­żowe, w tym animowane. Pierwszy zestaw – „Pinscreen” to animacje Jacquesa Dro­uina, zrealizowane metodą pinscreen. Uzu­pełnią go dwa dokumenty: o życiu i twór­czości Drouina oraz o specyfice tworzenia filmów wspomnianą techniką pinscreen. Drugi zestaw „Norman McLaren” zawiera wszystkie najważniejsze dzieła kanadyj­skiego reżysera, w trzeciej projekcji „Car­toons” znalazły się humorystyczne kre­skówki z lat 1962-2018, a czwarty blok „Stop Motion” prezentuje wybrane anima­cje wykonane tytułową techniką. Blok „Ko­biety w animacji” ukazuje natomiast zmiany, jakie w ostatnich latach zaszły w świecie animacji i roli, którą w tych prze­obrażeniach odegrały kobiety.

Pełnometrażowe filmy animowane ostat­niego sezonu, które miały swoje pokazy na ważniejszych, zagranicznych festiwa­lach filmowych, to kolejny punkt programu. 29. Etiudę&Animę zainauguruje pokaz naj­nowszego, pełnometrażowego filmu ani­mowanego Signe Baumane pt. „My Love Affair with Marriage”. Bohaterką filmu jest Zelma, którą od najmłodszych lat piosenki i bajki przekonywały, że miłość rozwiąże wszystkie jej problemy, jeśli tylko będzie przestrzegać społecznych oczekiwań, jak powinna zachowywać się dziewczyna. Jed­nak w miarę dorastania coś przestało się zgadzać z ideą miłości: im bardziej próbo­wała się dostosować, tym bardziej jej ciało stawiało opór. Goszcząca kilkukrotnie w Krakowie na festiwalu Etiuda&Anima Signe Baumane, z charakterystycznym dla siebie słodko-gorzkim podejściem, opo­wiada o akceptacji wewnętrznego kobie­cego buntu.

Wśród innych długometrażo­wych filmów animowanych ostatnich sezonów w pro­gramie 29. Etiudy&Animy także: „Silver Bird and Rain­bow Fish” (reż. Lei Lei) oraz „Dozens of Norths” (reż. Koji Yamamura). Kolejnym akcentem jest pokaz specjalny dokumentu Tomasza Wolskiego pt. „1970”. Po projekcji zaplano­wano spotkanie z reżyserem, producentką Anną Gaw­litą i odpowiedzialnym za część animowaną Robertem Sową, którzy opowiedzą o realizacji filmu.

W tym roku, wspólnie z producentami oraz eks­pertami od ekologii, organizatorzy zastanowią się „Jak ekologicznie zrobić film”. Panelowi towarzyszy pokaz filmów o tematyce eko. Wśród wydarzeń specjalnych warto wyróżnić wernisaż „interlaced/przeplatane”, dotyczący eksperymentów nad technologicznym poszerzeniem kreowania ste­reoskopowej animacji i przestrzeni wirtualnych. Za­prezentowane zostaną prace Wioli Sowy, Przemka Li­puta oraz Jacka Złoczowskiego. Dla dorosłych zaplanowano warsztaty animacji z Bry­tyjką Joanną Quinn oraz Polką Sylwią Nowak z łódzkiej Pracowni Plastycznej „Puppetmaker”; dla dzieci produkcje Animoon:  „Przytul mnie. Poszukiwacze miodu” w re­żyserii Anny Błaszczyk oraz „Jak zostałem superłotrem” Krzysztofa Ostrowskiego. Całości dopełni promocja książki Michała Bobrowskiego pt. „Poza ekra­nem kinowym. Postmedialne konteksty animacji”.