Wspominając Syjon

Diaspora i szabat to motywy przewodnie Festiwalu Kultury Żydowskiej, który po raz 26. stanie się pomostem łączącym różne narody, tradycje i serca, bo – jak mówią organizatorzy – w końcu wszyscy jesteśmy wiecznymi tułaczami tego świata.

„Nad rzekami Babilonu, tam siadaliśmy płacząc i wspominając Syjon”, śpiewali psalmiści. Tegoroczna edycja festiwalu pokaże nam, że pojęcie diaspory wciąż nabiera coraz nowszych znaczeń. To ona pozwoliła Żydom na wytworzenie niezwykle zróżnicowanej kultury, stanowiącej dziś o duchowej sile Izraela. W świecie, w którym nie ma zakątka bez uchodźców i emigrantów, diaspora przypomina, że ich obecność nie musi być czymś złym, wręcz przeciwnie – może wytworzyć pozytywny kulturowy ferment. „Mam nadzieję, że zarówno doświadczenie żydowskie, jak i doświadczenie polskie posłuży nam do lepszego zrozumienia przemian, jakie zachodzą na naszych oczach” – mówi Janusz Makuch, dyrektor festiwalu.
Drugim tegorocznym motywem jest szabat, oznaczający po hebrajsku nic innego jak odpoczynek. Podczas licznych spotkań i wykładów poznamy zarówno religijny, jak i świecki wymiar tego najważniejszego żydowskiego święta, które ukształtowało tożsamość Żydów i ich relacje ze światem. To ważne doświadczenie wspólnotowe zarówno dla wierzących, jak i niewierzących: ci ostatni doceniają korzyści wypływające z przestrzegania szabatowych obowiązków. Obie idee przyświecające 26. Festiwalowi Kultury Żydowskiej (25 czerwca – 3 lipca) będą przejawiać się w jak zwykle bogatym i różnorodnym programie.

Muzyczny szabat

Wypełnienie obowiązku radości (oneg szabat) zapewni nam impreza w rytmach mizrahi, łączących elementy muzyki arabskiej, europejskiej i afrykańskiej: w szabatowy wieczór 25 czerwca w Forum Przestrzenie swoje sety zagrają dla nas Khen Elmaleh i David Pearl, czyli dwójka DJ-ów z Izraela. A to dopiero początek serii koncertów muzyki klubowej.
Niedziela (26 czerwca) w synagodze Tempel upłynie pod znakiem śpiewu kantorów. W południe zabrzmią najpiękniejsze hymny szabatowe w wykonaniu Benziona Millera z akompaniamentem wirtuoza fortepianu Menachema Bristowskiego, a podczas wieczornego koncertu Nad rzekami Babilonu… dołączą do nich Yaakov Lemmer, Avraham Kirshenbaum, Chór Wielkiej Synagogi w Jerozolimie pod dyrekcją Elli Jaffego oraz Sinfonietta Cracovia. Z kolei scena Cheder tradycyjnie należeć będzie do młodego pokolenia wykonawców: wystąpi na niej Ola Bilińska, która wraz z zespołem wykona Libelid, cykl przedwojennych pieśni miłosnych w jidysz.

Różnorodność dźwięków

Muzyka klasyczna i awangardowa, aszkenazyjska i sefardyjska jak co roku będzie przeplatać się na muzycznej scenie festiwalu. Jednak w tym roku wiele zespołów umyka jednoznacznym podziałom. Przykładem tego jest łączący muzykę klezmerską i romską zespół Glass House Orchestra (26 czerwca, synagoga Tempel) czy znany z muzycznych innowacji i własnej artystycznej wizji Kronos Quartet, który wystąpi z ikoną krakowskiego festiwalu Davidem Krakauerem (28 czerwca, synagoga Tempel). Nie tylko nazwą zaskakuje zespół Ouzo Bazooka prezentujący twórcze spotkanie egzotyki Bliskiego Wschodu z hard rockiem (29 czerwca, Alchemia). W tym roku po raz pierwszy na festiwalu wystąpi Riff Cohen (30 czerwca, Forum Przestrzenie). Pochodząca z Izraela i śpiewająca po francusku artystka, w której żyłach płynie również algierska i tunezyjska krew, w błyskotliwy i dowcipny sposób łączy w swej żywiołowej muzyce wpływy różnych kultur. Największą wybuchową mieszanką muzyczną będzie jednak wspólny koncert izraelskiego kwartetu Boom Pam i Seldy Bağcan, legendy tureckiej sceny lat 70. i 80. XX wieku, nazywanej „gorzkim głosem Turków”.

Jest z czego wybierać!

Festiwal Kultury Żydowskiej to nie tylko święto muzyki. Jak co roku organizatorzy zapewniają nam spotkania, wykłady i warsztaty. Spacerując szlakiem krakowskich Żydów, którzy zamieszkiwali nie tylko Kazimierz, ale również okolice Rynku Głównego i Podgórza, odkryjemy ślady po mezuzach przy wejściowych bramach kamienic. Pasmo literackie współorganizowane z Krakowskim Biurem Festiwalowym jeszcze w czerwcu przyniesie nam debatę czterech pisarzy: Katarzyny Surmiak-Domańskiej, Łukasza Orbitowskiego, Jarosława Mikołajewskiego i Pawła Smoleńskiego oraz promocję angielskiej biografii Marek Edelman. Being on the Right Side z udziałem autorów: Witolda Beresia i Krzysztofa Burnetko. Nie zabraknie również warsztatów dla dzieci: w ramach projektu Styczne, który nawiązuje do tradycji dawnej Szkoły Rzemiosł na Kazimierzu, najmłodsi będą tworzyć prace oparte na tradycyjnych technikach wykonania elementów rzemiosła artystycznego, charakterystycznych dla społeczności żydowskiej.

139 wydarzeń w programie głównym i ponad 100 imprez towarzyszących. 151 artystów, wykładowców oraz instruktorów ze wszystkich stron świata. Wreszcie 30 000 (!) spodziewanych uczestników – tak zapowiada się w liczbach 26. Festiwal Kultury Żydowskiej. Nie traćcie jednak głowy! Tu każdy odnajdzie swoją tikkun olam (naprawę świata). O wydarzeniach festiwalu, m.in. o niezwykłym spektaklu tańca współczesnego w Centrum Kongresowym ICE Kraków, czytajcie także w lipcowym numerze „Karnetu”. (Justyna Skalska, miesięcznik Karnet)