Teatr Łaźnia Nowa
os. Szkolne 25
sobota, 8 grudnia 2018, 00:01 - niedziela, 16 grudnia 2018
„Dziwny jest ten świat” to motto łączące spektakle, które zobaczymy podczas 11. Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Boska Komedia (8-16 grudnia). Pomysł na motyw narodził się podczas tegorocznego Przeglądu Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu, gdzie słowa legendarnej piosenki Czesława Niemena w piękny i przejmujący sposób wyrecytował Krzysztof Globisz – artysta, który kilka lat temu przeszedł udar mózgu.
„Przyzwyczailiśmy się do tego, że polski teatr w ostatnich latach był teatrem pełnym krzyku, groteski, przekrzywienia. Artyści nieustająco próbowali diagnozować klasę średnią, która przysnęła w iluzji małej stabilizacji. Nagle w tym sezonie impet buntu i głośny krzyk zostały zastąpione introspekcyjnym gestem, skupionym spojrzeniem, które wnikliwie stara się wydobyć sens z dziejącego się chaosu i przywrócić właściwe proporcje relacjom międzyludzkim. To nie tylko diagnoza sytuacji, ale głos tęsknoty i rozpaczy za porządkiem, sensem, poczuciem sprawiedliwości” – mówi Bartosz Szydłowski, dyrektor artystyczny Boskiej Komedii.
W tegorocznym programie przeważają spektakle kameralne o pozornie klasycznej narracji, podejmujące próbę ukazania tego, jak los jednostki może urosnąć do rangi doświadczenia ogółu czy zbiorowości. 11. edycja będzie również wyjątkową okazją do spotkania z artystami, którzy do tej pory – mimo ogromnego dorobku – rzadko bywali na festiwalu lub dopiero teraz na nim zadebiutują.
Do konkursu polskiego Inferno zakwalifikowało się trzynaście produkcji – w tym aż cztery z Krakowa! – które oceni międzynarodowe jury: dyrektor Iberoamerykańskiego Festiwalu Teatralnego Ana Marta Pizarro, kurator teatralny Igor Lozada, wicedyrektor programowy Hong Kong Arts Festival So Kwok Wan, dyrektorka Instytutu Teatralnego na Łotwie Zane Kreicberga i dyrektor artystyczny Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego w São Paulo Antonio Araujo.
Choć trudno w to uwierzyć, wielką debiutantką festiwalu będzie... Krystyna Janda. Wybitną aktorkę, reżyserkę i założycielkę Teatru Polonia i Och-Teatru zobaczymy w Zapiskach z wygnania. Monodram Magdy Umer – oparty na wspomnieniach Sabiny Baral, polskiej Żydówki zmuszonej do emigracji w wyniku antysemickiej nagonki w marcu 1968 roku – to wstrząsająca opowieść, którą ogląda się ze ściśniętym gardłem. Duża w tym zasługa wspaniałej kreacji aktorskiej oraz wzruszającej muzyki polskiej i żydowskiej. O antysemityzmie, który niczym odcięta głowa hydry wciąż odrasta, opowie także spektakl Remigiusza Brzyka 1946 z Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. Reżyser powraca w nim do sprawy powojennego pogromu kieleckiego, by jeszcze raz przestrzec, że historia lubi się powtarzać…
Do Krakowa powróci Krzysztof Warlikowski, który w minionym sezonie wystawił na deskach Nowego Teatru w Warszawie spektakl Wyjeżdżamy. Po misternych Francuzach – adaptacji Proustowskiego opus magnum – zamiast kolejnego klasyka europejskiej literatury reżyser wziął na warsztat dramat Hanocha Levina Pakujemy manatki, tworząc melancholijną opowieść o „nieznośnej lekkości bytu” i przemijaniu, przed którymi nie ma ucieczki.
Mroczny biegun depresji i szaleństwa ukaże Maja Kleczewska i brawurowo wcielająca się w rolę kobiety na skraju załamania nerwowego Sandra Korzeniak w przedstawieniu Pod presją z Teatru im. S. Wyspiańskiego w Katowicach. Punktem wyjścia spektaklu jest film z 1974 roku Kobieta pod presją amerykańskiego eksperymentatora Johna Cassavetesa malujący portret kobiety nadwrażliwej, która załamuje się pod brzemieniem oczekiwań rodziny i społeczeństwa.
Michał Borczuch – dwukrotny laureat Boskiego Komedianta – w tym roku zaprezentuje krakowskiej publiczności aż dwa spektakle. Żaby z warszawskiego Teatru Studio, fuzja kampowej pozy i rubasznego tonu antycznej komedii, udowadniają, że „wciąż jesteśmy rozpięci między Hadesem a Dionizosem i wciąż narzekamy na życie, choć boimy się spotkania z Charonem”. Czarne papugi realizowane na scenie Małopolskiego Ogrodu Sztuki to z kolei wiwisekcja umysłu owładniętego chorobą psychiczną, który pogrąża się w coraz większym mroku.
Czy traumatyczne przeżycia zapisują się w ciele i przechodzą z pokolenia na pokolenie? A może ciało jest autonomicznym, uniwersalnym kodem, w którym można się spotkać poza ramami języków? Na ile wykształcenie i tradycja wpływają na taniec? Odpowiedzi na te pytania szuka Wojtek Ziemilski w Spektaklu dla turystów – wspólnej produkcji Komuny Warszawa i Mladinsko Theatre (w tym ostatnim reżyserował znany w Polsce z kontrowersyjnych spektakli Oliver Frljić).
Konformista 2029 w reżyserii Bartosza Szydłowskiego przygląda się pokusom oportunizmu i stawia fundamentalne pytania. Dlaczego kogoś wychowanego w duchu prawdy i wolności kusi faszyzm? Gdy historia powie „sprawdzam” – ilu okaże się tytułowymi konformistami?
W zestawie konkursowych przedstawień zobaczymy również znanych publiczności Teatru Nowego Proxima, wielokrotnie nagradzanych Murzynów we Florencji Iwony Kempy. Oparty na powieści chorwackiej pisarki Vedrany Rudan spektakl to tragikomedia ukazująca rodzinę jako alegorię wojny.
Nowością w konkursie Inferno jest obecność spektaklu skierowanego do młodych widzów. Zagubiony chłopiec w reżyserii Pawła Passiniego według tekstu Artura Pałygi to wędrówka w świat wirtualny, który nie tylko odrywa młodych ludzi od rzeczywistości, ale i bywa czasem dla nich zabójczy.
Nie zabraknie również propozycji klasycznych, odwołujących się do światowej literatury. Okrucieństwo, inwigilację władzy i mechanizmy manipulacji pokaże Jacek Głomb w legnickim spektaklu Biesy na podstawie powieści Fiodora Dostojewskiego. Z kolei Wujaszek Wania Czechowa w reżyserii Iwana Wyrypajewa to ironiczna riposta na współczesny teatr, w którym widzowie mogą czuć się znużeni eksperymentami, wulgarnością i nagością. Dodajmy, że w gwiazdorskiej obsadzie – bo obok dawno nie widzianej na polskiej scenie Anny Nehrebeckiej zobaczymy m.in. Teresę Budzisz-Krzyżanowską, Karolinę Gruszkę, Andrzeja Seweryna czy Macieja Stuhra.
Sekcja Paradiso, która tradycyjnie budzi ogromne zainteresowanie, w tym roku rozszerza się na inne obszary sztuk performatywnych, ze szczególnym uwzględnieniem nowych choreografii.
Paweł Sakowicz, jeden z najciekawszych polskich choreografów, pokaże Jumpcore – spektakl taneczny inspirowany biografią Freda Herko, kultowego amerykańskiego tancerza znanego m.in. z wczesnych filmów Andy’ego Warhola, który podczas spontanicznego performansu wyskoczył przez okno apartamentu na piątym piętrze.
Do sekcji zakwalifikowała się również mocna reprezentacja kobieca. Ewa Rucińska w spektaklu Wieszcze poszuka odpowiedzi na pytanie, co narodowi poeci napisaliby o współczesnej Polsce, a Renata Piotrowska-Auffret w performansie Sypie się ze mnie samo złoto zajmie się tematem kobiecego ciała i pragnienia posiadania dziecka, którego narodziny są niekiedy na wagę złota. Małgorzata Wdowik w przedstawieniu Strach poszuka zaś źródeł naszych lęków, które częściej zapisują się w skojarzeniach z obrazami, dźwiękami i zapachami niż poprzez pamięć o strasznym wydarzeniu.
Nie zabraknie spektakli dyplomowych studentów krakowskiej Akademii Sztuk Teatralnych: zobaczymy m.in. ukazujący problem przemocy seksualnej wobec kobiet #Gwałt na Lukrecji w reżyserii Marcina Libera i intrygujący Kongres (nie do końca) futurologiczny Pawła Miśkiewicza.
W ramach sekcji zobaczymy również debiut reżyserski dramatopisarza Mateusza Pakuły Pluton p-brane, w którym ukazuje fikcyjne spotkania między dwoma odkrywcami planety: Percivalem Lowellem i Clyde’em Tombaughem.
W ramach sekcji weźmiemy także udział w otwartej debacie dotyczącej polskiego teatru, o którym porozmawiają m.in. młodzi litewscy reżyserzy i studenci znakomitej artystki Yany Ross.
Zanim jednak zanurzymy się w gorącej atmosferze Inferno i Paradiso, czeka nas szereg wydarzeń w ramach sekcji Purgatorio. Festiwal otworzy premiera Mistrza i Małgorzaty w reżyserii Pawła Passiniego z Teatru Ludowego – jest to wyróżnienie dla nowohuckiej sceny, której produkcja Sekretne życie Friedmanów (reż. Marcin Wierzchowski) zdobyła w zeszłym roku Grand Prix festiwalu. Kolejnym spektaklem będzie długo wyczekiwany Rok z życia codziennego w Europie Środkowo-Wschodniej Moniki Strzępki i Pawła Demirskiego wystawiony na deskach Starego Teatru. Ponadto zobaczymy Metafizykę dwugłowego cielęcia w reżyserii Natalii Korczakowskiej: koprodukcję Teatru Studio i California Institute of the Art (CalArts) według sztuki Witkacego ukazującą naturę jako źródło metafizycznego doświadczenia, dzięki któremu można ochronić swą indywidualność przed bezduszną cywilizacją. Tradycyjnie nie zabraknie spektakli krakowskich scen teatralnych, m.in. z Teatru Barakah, którym będą towarzyszyć spotkania z artystami i dyskusje.
W ramach festiwalu odbędzie się wydanie specjalne Sztuki myślenia, czyli cyklu teatralno-filozoficznego organizowanego przez Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Gośćmi Bartosza Szydłowskiego i profesora Piotra Augustyniaka będą Krystian Lupa i Janusz Palikot, którzy porozmawiają o teatrze, polityce i… metafizyce.
***
W tym roku organizatorzy festiwalu Boska Komedia przekonują nas, że w świecie „gdzie jeszcze wciąż mieści się wiele zła”, polski teatr rozświetla mrok, przywraca właściwą miarę wartościom i daje nadzieję na wyjście z chaosu. Dajmy się więc poprowadzić w stronę światła!
(Justyna Skalska, miesięcznik „Karnet”)